De rechtsstaat is het afgelopen jaar flink op de proef gesteld. Ter bestrijding van de coronacrisis heeft de overheid maatregelen getroffen die vergaande inbreuk maakten op onze rechten en vrijheden. Denk bijvoorbeeld aan het recht op onderwijs, de vrijheid van ondernemerschap en het recht om te demonstreren. Ook het recht op privacy werd het afgelopen jaar bevraagd en gewogen. Zoals we op 20 maart schreven, kan het inperken van vrijheden "een groter belang dienen dan het belang dat we met het recht op die vrijheid willen beschermen. Beleid is in die zin altijd een afweging van belangen. Als het goed is, doet het kabinet dat zorgvuldig en transparant."
Wij spelen daarbij ook een rol. Die zien we als drieledig. We moeten ervoor zorgen dat er niet alleen aandacht is voor de kansen van technologische middelen, maar ook voor de risico's die de inzet ervan met zich kan meebrengen. Tegelijkertijd denken we constructief mee met beleidsmakers en volksvertegenwoordigers die onder grote druk snel moeten schakelen. En tot slot informeren we mensen over de maatregelen en hun handelingsperspectief.
De voornaamste maatregelen waar we ons het afgelopen jaar mee bezig hebben gehouden waren de app voor bron- en contactonderzoek en het voorstel om telecomaanbieders te verplichten locatiegegevens van hun klanten te delen. Maar er is meer gebeurd: zorgverleners kregen makkelijker toegang tot jouw medische dossier, de horeca werd verplicht je te vragen naar je gezondheidsstatus en contactgegevens, en we zijn allemaal veel en veel afhankelijker geworden van digitale tools.
We zijn trots op de bijdrage die we hebben kunnen leveren aan de totstandkoming én controle op deze (voorgestelde) maatregelen. We deden dat met een constructieve houding waar mogelijk, en met scherpe actie waar moest. De ene keer agenderend, de andere keer adviserend.
Door op deze maatregelen onze verantwoordelijkheid te pakken, zijn er elders zaken van onze agenda gevallen. We hadden een grotere bijdrage willen leveren aan nieuwe Europese regels op het gebied van platforms en we hebben de lancering van ons "platformwijsheid"-project Korte Cursus Manipulatie uitgesteld tot 2021. Ook ons werk op het gebruik van data en algoritmen door de overheid en de gevaren daarvan voor de rechtsstaat, heeft vertraging opgelopen. En zoals zovelen, zijn ook onze evenementen dit jaar gesneuveld: we hebben jullie gemist bij de Big Brother Awards en de Godwin-lezing.
We gaan 2021 dus in met een volle agenda. Maar als we ook de komende jaren impact willen hebben, moeten we zorgen dat onze organisatie in de basis sterk en veerkrachtig blijft. We willen daarom tot slot twee ontwikkelingen onder de aandacht brengen.
Ten eerste willen we het hebben over gezond werken. In ons werkveld komt burn-out te vaak voor en het belang van goed werkgeverschap en gezond werken werd het afgelopen jaar extra benadrukt. Het onderwerp staat al een aantal jaar op onze radar en zal de komende jaren nog meer aandacht krijgen.
Ten tweede geven we je graag inzicht in onze financiering. Sinds onze heroprichting iets meer dan tien jaar geleden, is het verkrijgen van structurele steun van individuele donateurs een belangrijk aandachtspunt. Vaste donateurs houden je scherp (dank aan iedereen die het afgelopen jaar hun zorgen, kritiek en kudo's met ons hebben gedeeld) én de donaties stellen ons in staat langetermijnplannen te maken. 2020 is voor veel mensen ook financieel een moeilijk jaar geweest en dat hebben we rond de jaarwisseling gemerkt. We zijn toen aanzienlijk meer donateurs verloren dan in alle jaren hiervoor. Door goed financieel beleid en dankzij de steun van honderden nieuwe donateurs die ons het afgelopen jaar juist wisten te vinden, is dit op korte termijn geen ramp. Maar als de trend doorzet moeten we onze ambities op termijn wellicht afschalen. Terwijl er juist zoveel werk ligt. Ook hier zullen we het komende jaar extra aandacht voor hebben.
Maar eerst nog even 2020. In dit jaarverslag staan de belangrijkste gebeurtenissen van het afgelopen jaar centraal. Dit zijn de activiteiten waar we het meest trots op zijn en die de meeste impact hebben gehad. We willen iedereen die ons heeft gesteund - met een donatie, tijd of kennis - van harte bedanken. We kijken ernaar uit om met jullie ook van 2021 een jaar met vele hoogtepunten te maken.
Bits of Freedom, februari 2021
The rule of law was severely tested last year. In response to the global pandemic, the government took measures that resulted in far-reaching violations of our rights and liberties. Examples of this are our right to education, our freedom to conduct a business and our right to demonstrate. Our right to privacy was also examined and weighed. As we wrote on March 20th, restricting liberties ‘can serve a greater interest than that which the right to exercise these seeks to protect. In that sense, policy is always a balancing of interests. If done correctly, the government will do this with care and transparency.’
We also have a role to play in this. We believe it to be threefold. We must ensure that consideration is given not only to the opportunities offered by new technologies, but also to the risks that their use might entail. At the same time, we constructively engage with policy makers and politicians who have to act quickly under a tremendous amount of pressure. Finally, we inform people about the measures that are being taken and their possible courses of action.
The primary measures we occupied ourselves with last year were the contact tracing app, and the proposal to oblige telecom providers to share the location data of their customers. But that is not all that happened: healthcare providers were given easier access to medical records, the hospitality industry was forced to ask customers for their health status and contact details, and we have all become much more dependent on digital tools.
We are proud of the contribution we made to how these (proposed) measures were developed and the scrutiny they were subjected to. We did this with a constructive attitude wherever possible, and with decisive action where necessary. Sometimes we played an important role in driving the discussion and on other occasions we took on an advisory role.
Taking on the responsibility of advocating for people’s rights with regard to these measures, meant other work had to be abandoned. We would have liked to make a greater contribution to new European regulation looking at platform power, and we postponed the launch of our ‘platform literacy’ project, ‘A Crash Course in Manipulation’, until 2021. Our work on the use of data and algorithms by the government and the dangers this poses to the rule of law has also met with delay. And just like so many other organisations, our events were cancelled this year: you were sorely missed at the Big Brother Awards and the Godwin Lecture.
Therefore, we will be starting the new year with a full calendar. But if we aim to have an impact in the years ahead, we must ensure that the core of our organisation remains strong and resilient. Therefore, we would like to conclude by drawing your attention to two important developments.
First, we want to talk about healthy working conditions. Unfortunately, burnout is all too common in our field and in the past year the importance of good employment practices and healthy working conditions became more clear than ever. The topic has been on our radar for a number of years and will receive even more attention in the years to come.
Second, we would like to provide some insight into our finances. Ever since our reestablishment just over ten years ago, obtaining structural support from individual donors has been a major focus point. Regular donors keep you on your toes (thanks to everyone who shared their concerns, criticisms and kudos with us last year) and their donations enable us to make long-term plans. 2020 was a difficult year financially for many people, of which we took note at the turn of the year. We lost considerably more donors than in any previous year. Thanks to solid financial management and the support of hundreds of new donors who joined us last year, this isn't an immediate cause for concern. However, if this trend were to continue, we may have to scale down our ambitions in the next couple of years – and that when there is so much work to be done. This, too, will be an important concern for us in the coming year.
But first we would like to dwell on 2020 a bit longer. This annual report focuses on the most important events of the past year. These are the activities in which we take the greatest pride, and which have produced the greatest impact. We would like to thank everyone who has supported us – whether this is through a donation or through the contribution of time or knowledge. We look forward to making 2021 a year of many highlights, and we look forward to doing that with you.
Bits of Freedom, February 2021